ស្វែងយល់អំពីតម្រងនោម និងមូលហេតុបណ្ដាលអោយខូចតម្រងនោម

 ស្វែងយល់អំពីតម្រងនោម

តម្រងនោម​គឺជា​សរីរាង្គ​ដ៏​សំខាន់​មួយ​ដែល​ទទួលខុសត្រូវ​ក្នុងការ​បញ្ចេញ​កាកសំណល់ និង​រក្សា​តុល្យភាព​នៃ​ទឹក និង​អំបិល​រ៉ែ​នៅក្នុង​រាងកាយ​។ បច្ចុប្បន្ន ប្រជាជន​​ងាយ​នឹង​កើត​ជំងឺ​តម្រងនោម។ ជាពិសេសជំងឺតម្រងនោមរ៉ាំរ៉ៃ មូលហេតុទូទៅបំផុតគឺជំងឺទឹកនោមផ្អែម និងសម្ពាធឈាមខ្ពស់។ ដូច្នេះហើយ ការ​ថែរក្សា​សុខភាព​ក្រលៀន​របស់​អ្នក​ឱ្យ​នៅ​ឆ្ងាយ​ពី​ការ​ខ្សោះ​ជាតិ​ទឹក​ជា​រឿង​ដែល​មិន​គួរ​ធ្វេសប្រហែស​ឡើយ ។

នៅក្នុងខ្លួនមនុស្សមានតម្រងនោមពីរ ដែលមានរាងដូចសណ្តែក។ វាចម្រោះទឹក អំបិលរ៉ែ សារធាតុគីមី និងកាកសំណល់ដែលរាងកាយមិនត្រូវការ។ បន្ទាប់មកបញ្ចេញតាមទឹកនោម

    មុខងារតម្រងនោម

•   ជាកន្លែងច្រុះកាកសំណល់ពីរាង្គកាយ

• ស្រូបយក និងរក្សាទុកសារធាតុដែលមានប្រយោជន៍ដល់រាងកាយវិញ

• រក្សាតុល្យភាពជាតិទឹកនៃរាងកាយ បញ្ចេញទឹកដែលលើសចេញពីរាងកាយ និងស្រូបយកឡើងវិញក្នុងស្ថានភាពខ្វះជាតិទឹក។

• រក្សាតុល្យភាពជាតិរ៉ែ អាស៊ីត និងអាល់កាឡាំងរបស់រាងកាយ។

• គ្រប់គ្រងសម្ពាធឈាម ជំងឺតម្រងនោមអាចបណ្តាលឱ្យលើសសម្ពាធឈាម។

• ផលិត និងគ្រប់គ្រងមុខងាររបស់អរម៉ូន

• អរម៉ូនដែលទាក់ទងនឹងការផលិតកោសិកាឈាមក្រហម (អេរីត្រូប៉ូអ៊ីទីន)

• អរម៉ូនដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការគ្រប់គ្រងសម្ពាធឈាម (ប្រព័ន្ធ Renin-Angiotensin-Aldosterone)

• អរម៉ូនទាក់ទងនឹងការរក្សាតុល្យភាពកាល់ស្យូម (វីតាមីន D និងអរម៉ូនប៉ារ៉ាទីរ៉ូអ៊ីត)

  កត្តាហានិភ័យនៃជំងឺតម្រងនោម

• ជំងឺទឹកនោមផ្អែម៖ 1 ក្នុងចំណោម 3 នាក់ដែលមានជំងឺទឹកនោមផ្អែមក៏មានជំងឺតម្រងនោមផងដែរ។ ពួកគេអាចរកឃើញប្រូតេអ៊ីននៅក្នុងទឹកនោម។ មុខងារតម្រងនោមថយចុះ
• សម្ពាធឈាមខ្ពស់៖ មនុស្សពេញវ័យ 1 នាក់ក្នុងចំណោម 5 នាក់នឹងមានជំងឺលើសឈាម។ ដែលមនុស្សភាគច្រើនមិនដឹង តម្រងនោមពោរពេញដោយសរសៃឈាម។ សម្ពាធឈាមខ្ពស់ក៏ប៉ះពាល់ដល់មុខងារតម្រងនោមផងដែរ។
• ធាត់, លើសទម្ងន់
• ជំងឺសរសៃឈាមផ្សេងៗ មិនថាបេះដូង ឬខួរក្បាល
• មនុស្សដែលមានអាយុលើសពី 60 ឆ្នាំមានការថយចុះមុខងារតម្រងនោម។
• អ្នក​ដែល​មាន​ប្រវត្តិ​គ្រួសារ​កើត​ជំងឺ​ក្រលៀន​ដែល​អាច​កើត​ចេញ​មក​បាន​ដូច​ជា​គ្រួស​ក្នុង​តម្រងនោម។
• អ្នកជំងឺ​ដែល​តែងតែ​មាន​ជំងឺ​តម្រងនោម​ដូច​ជា​អ្នកជំងឺ SLE និង​រលាក​សរសៃឈាម​។ ឬជាលិកាភ្ជាប់ផ្សេងៗ
• អ្នកជំងឺដែលមានប្រវត្តិប្រើប្រាស់ថ្នាំ ឬជាតិពុលដែលបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់តម្រងនោម

      ជំងឺ តម្រងនោមរ៉ាំរ៉ៃ (CKD)

• ស្ថានភាពដែលមុខងារតម្រងនោមកាន់តែយ៉ាប់យ៉ឺនបន្តិចម្តងៗ បំផ្លាញជាលិកាតម្រងនោមបន្តិចម្តងៗក្នុងរយៈពេលជាង 3 ខែ។ ដំណាក់កាល និងភាពធ្ងន់ធ្ងរនៃជំងឺតម្រងនោមរ៉ាំរ៉ៃត្រូវបានបែងចែកជា 5 ដំណាក់កាល យោងទៅតាមអត្រាតម្រង glomerular (Estimated Glomerular Filtration Rate, eGFR) ។ ឈាមដែលហូរតាមតម្រងតម្រងនោមក្នុងរយៈពេលមួយនាទី។ (ml/min/1.73 sq m)
• ដំណាក់កាលទី 1 នៃជំងឺតំរងនោមរ៉ាំរ៉ៃ៖ អត្រានៃការបន្សុទ្ធក្រពេញធម្មតា (eGFR) គឺធំជាង 90 មីលីលីត្រ/នាទី/1.73 មការ៉េ។
• ជំងឺតំរងនោមរ៉ាំរ៉ៃដំណាក់កាលទី 2 អត្រានៃការច្រោះក្រពេញ (eGFR) 60 – 89 មីលីលីត្រ / នាទី / 1.73 ម 2 ។
• ជំងឺតំរងនោមរ៉ាំរ៉ៃដំណាក់កាលទី 3 អត្រាការច្រោះនៃ glomerular (eGFR) 30 – 59 ml/min/1.73 sq m ។
• ជំងឺតំរងនោមរ៉ាំរ៉ៃដំណាក់កាលទី 4 អត្រាច្រោះ glomerular (eGFR) 15 – 29 មីលីលីត្រ / នាទី / 1.73 ម 2 ។
• ដំណាក់កាលទី 5 នៃជំងឺតំរងនោមរ៉ាំរ៉ៃ៖ អត្រាការបន្សុទ្ធក្រពេញ (eGFR) តិចជាង 15 មីលីលីត្រ / នាទី / 1.73 ម2។

   មូលហេតុនៃជំងឺតម្រងនោម

ជំងឺដែលនាំអោយមានការថយចុះនៃការផ្គត់ផ្គង់ឈាមទៅកាន់តម្រងនោម ដូចជា

1. ការបាត់បង់ឈាមច្រើនពេក និងសរសៃឈាមតូចចង្អៀតដែលចិញ្ចឹមតម្រងនោម។
2. ជំងឺដែលបណ្តាលឱ្យមានភាពមិនប្រក្រតីនៃតម្រងនោមដោយផ្ទាល់ ដូចជា
3. ការរលាកពីការឆ្លង
4. ការរលាកពីការមិនឆ្លង
5. បានទទួលជាតិពុលដែលបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់តម្រងនោម ដូចជាជាតិពុល ឬថ្នាំ។
6. ជំងឺក្រិនសរសៃឈាមនៃតម្រងនោម
7. ជំងឺតម្រងនោមដែលកើតឡើងនៅក្នុងប្រព័ន្ធទឹកនោម ដូចជា ភាពមិនប្រក្រតីនៃបង្ហួរនោម ដុំគ្រួស ឬដុំសាច់ប្លោកនោម។

   ការពារជំងឺតម្រងនោម

• 1.​ជ្រើសរើស​ទទួលទាន​អាហារ​ក្នុង​សមាមាត្រ​ដ៏​ត្រឹមត្រូវ។ បរិភោគអាហារពីក្រុមអាហារទាំង 5 ក្នុងសមាមាត្រសមស្រប។ ជៀសវាងអាហារដែលមានអំបិលច្រើន។ ចំពោះអ្នកជំងឺដែលមានជំងឺតម្រងនោមរ៉ាំរ៉ៃ សមាមាត្រប្រូតេអ៊ីនគួរតែត្រូវបានកែតម្រូវឱ្យសមស្របនឹងដំណាក់កាលនៃជំងឺនេះ។
• 2. អាហារដែលមានអំបិលច្រើន រួមមាន អាហារដែលបានរក្សាទុក ដូចជា សាច់ក្រក សាច់ក្រកចិន សាច់ក្រក សាច់ជ្រូក ប្រហិត ប្រហុក ផ្លែស្វាយ ជាដើម ព្រោះអាហារទាំងនេះ ប្រើប្រាស់អំបិល ដើម្បីរក្សាអាហារ។ អំបិលប៉ះពាល់ដល់មុខងារតម្រងនោមទាំងដោយផ្ទាល់ និងដោយប្រយោល។
• 3. បរិភោគអាហារដែលមានខ្លាញ់មិនឆ្អែត។ ជៀសវាងខ្លាញ់សត្វ ស៊ុតលឿង ទឹកដោះគោដូង និងប្រេងបន្លែដែលមានអាស៊ីតខ្លាញ់ឆ្អែតខ្ពស់។
• 4. ផឹកទឹក ៦ ទៅ ៨ កែវ ឬទឹក ២ លីត្រក្នុងមួយថ្ងៃ។
• 5. គ្រប់គ្រងទម្ងន់របស់អ្នកឱ្យស្របតាមស្តង់ដារ។ 
• 6. ធ្វើលំហាត់ប្រាណយ៉ាងហោចណាស់ 30 នាទីក្នុងមួយថ្ងៃ យ៉ាងតិច 5 ថ្ងៃក្នុងមួយសប្តាហ៍ ដូចជា អេរ៉ូប៊ីក ដើរលឿន ជិះកង់ ហែលទឹក។
• 7. ឈប់​ជក់បារី
• 8. ជៀសវាងការផឹកស្រា។
• 9. ពិនិត្យសម្ពាធឈាមរបស់អ្នកឱ្យបានទៀងទាត់។
• 10. ព្យាយាមជៀសវាងភាពតានតឹងនិងសម្រាក។
• 11. ការពិនិត្យសុខភាពប្រចាំឆ្នាំ

អត្ថបទដកស្រង់ចេញមកពី៖ https://www.bangkokhospital.com/km/content/kidney-disease-not-far-away

មន្ទីរពិសោធន៍វេជ្ជសាស្រ្ដ សង់តេ

Sante Medical Laboratory